Μετέωρα: Ένα θαύμα της φύσης και του ανθρώπου

Την δεύτερη εβδομάδα του Οκτωβρίου βρέθηκα για επαγγελματικούς λόγους στην Ελλάδα όπου είχα προγραμματίσει να μείνω για δύο εβδομάδες. Ομως, όταν ο άνθρωπος κάνει σχέδια ο Θεός χαμογελάει, οικογενειακοί λόγοι με κράτησαν στην Ελλάδα δυο ολόκληρους μήνες.

Το διάστημα αυτό, αν και οι υποχρεώσεις δεν μου επέτρεψαν να έχω πολύ ελεύθερο χρόνο στην διάθεση μου, είδα ξανά τους γονείς μου και τα αδέρφια μου, συγγενείς και φίλους. Προσπάθησα επίσης να εκμεταλλευτώ τις ημέρες, που δεν είχα κάποια εκκρεμότητα να διευθετήσω, για να απολαύσω ποιοτικές στιγμές με τους ανθρώπους που αγαπώ και μου είχαν λείψει.

Έτσι, κατάφερα και έκανα μερικά μπάνια στην υπέροχη θάλασσα της Λευκάδας, στις αρχές του Νοεμβρίου (θα ανεβάσω σχετικό άρθρο σύντομα) και έκανα μερικές βόλτες με τα αδέρφια μου σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας.

Η πρώτη εξόρμηση μας είχε ως προορισμό τα Μετέωρα.

Με οδηγό τον αδερφό μου τον Γιάννη (τέταρτος στην σειρά από τα πέντε αδέρφια), ο οποίος είναι και κατ’ επάγγελμα οδηγός (τουριστικού λεωφορείου) και με την συντροφιά του αδερφού μας του Βαγγέλη (τρίτος στην σειρά), ο οποίος επέστρεψε από την Αμερική μετά από 6 χρόνια παραμονής εκεί και τον σκύλο του Ερμή, ξεκινήσαμε μια βροχερή μέρα στα τέλη του Νοέμβρη, για την Καλαμπάκα.

Είχα περάσει αρκετές φορές στο παρελθόν κάτω από τα Μετέωρα, όμως ποτέ μέχρι τώρα δεν είχα “ανέβει” προς τα εκεί.

Όπως προανέφερα, ο καιρός δεν ήταν καλός και προς στιγμήν σκέφτηκα ότι η ομίχλη που είχε καλύψει την περιοχή δεν θα μου επέτρεπε να απολαύσω την ομορφιά του τοπίου, αλλά και να τραβήξω φωτογραφίες για να τις μοιραστώ μαζί σας. Ευτυχώς όμως έκανα λάθος στις εκτιμήσεις μου!

Φτάνοντας στα Μετέωρα η βροχή σταμάτησε και ένα αεράκι απομάκρυνε την ομίχλη, δημιουργώντας έτσι μια μυσταγωγική ατμόσφαιρα.

Οι βράχοι των Μετεώρων

Οι τεράστιοι βράχοι που ξεπηδούν μέσα από την γη του Νομού Τρικάλων, μαγνητίζουν το βλέμμα και προκαλούν δέος, ενώ τα μοναστήρια που στέκονται στις κορυφές τους, σε κάνουν να αναρωτιέσαι για τις δυνάμεις των ανθρώπων.

Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει η Βικιπαίδεια για τα Μετέωρα, οι βράχοι σχηματίσθηκαν περίπου πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια κατά την Παλαιογενή Περίοδο. Η αποσάθρωση, η διάβρωση και οι σεισμοί στη συνέχεια τους έδωσαν το σημερινό τους σχήμα.

Η δημιουργία του γεωλογικού τοπίου, αν και έχει κατά καιρούς απασχολήσει πολλούς Έλληνες και ξένους γεωλόγους, δεν έχει ακόμη ξεκάθαρα ερμηνευθεί. Είναι ενδιαφέρον το ότι ούτε η Ελληνική Μυθολογία ούτε οι αρχαίοι Έλληνες αλλά και ούτε ξένος ιστορικός έχει αναφερθεί στον χώρο αυτό.

Σημείωση: Γυρίστε με το ποντίκι σας την παραπάνω εικόνα 360° που τράβηξα στα Μετέωρα.

Σύμφωνα με τη θεωρία του Γερμανού γεωλόγου Αλεξάντερ Φίλιπσον, που επισκέφτηκε την Ελλάδα στα τέλη του 19ου αιώνα, η δημιουργία αυτών των τεράστιων ογκολίθων οφείλεται σ΄ ένα δελτοειδή κώνο από ποταμίσιους ογκόλιθους και ασβεστολιθικά πετρώματα που για εκατομμύρια χρόνια χύνονταν σε θαλάσσια έκταση που κάλυπτε τότε τη Θεσσαλία. Οι γεωλογικές μεταβολές των αιώνων ανύψωσαν και αποσφήνωσαν το τμήμα αυτό, όταν αποτραβήχτηκαν τα νερά στο Αιγαίο. Έτσι, αργότερα κατά την τριτογενή περίοδο που διαμορφώθηκαν οι αλπικές πτυχώσεις της οροσειράς της Πίνδου, αποκόπηκε αυτός ο κώνος από τη συμπαγή μορφή του, δημιουργώντας επιμέρους μικρότερους, αυτοί που υφίστανται σήμερα, και ανάμεσά τους τη κοιλάδα του Πηνειού ποταμού.

Η μοναχική πολιτεία των Μετεώρων

Το άγριο και απροσπέλαστο τοπίο αποτέλεσε πρόσφορο χώρο για τους χριστιανούς ασκητές που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή σε χρονολογία που δεν είναι ακριβώς γνωστή.

Σύμφωνα με διάφορες γνώμες βυζαντινολόγων υποστηρίζεται ότι ξεκίνησε πριν από το 11ο αιώνα. Άλλες ιστορικές όμως πληροφορίες αναφέρουν ως πρώτο ασκητή οικιστή κάποιον Βαρνάβα που το 950-970 ίδρυσε την πολύ παλιά Σκήτη του Αγίου Πνεύματος. Ακολούθησαν η ίδρυση της Μεταμόρφωσης (1020) από κάποιον Κρητικό μοναχό Ανδρόνικο και το 1160 ιδρύεται η Σκήτη Σταγών ή Δούπιανη. Μετά από 200 χρόνια ο ασκητής Βαρλαάμ ιδρύει το Μοναστήρι των Τριών Ιεραρχών και των Αγίων Πάντων και αργότερα άγνωστοι ιερωμένοι δημιούργησαν τα Μοναστήρια Αγίας Τριάδος, του Αγίου Στεφάνου, της Υπαπαντής, του Ρουσάνου ή Αρσάνου, του Αγίου Γεωργίου του Μανδηλά, του Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά, της Παναγίας της Μήκανης, των Αγίων Θεοδώρων, του Αγίου Νικολάου του Μπάντοβα, των Αγίων Αποστόλων, του Αγίου Γρηγορίου, του Αγίου Αντωνίου, του Παντοκράτορα, της Αγίας Μονής, του Προδρόμου, της Μονής Υψηλωτέρας, ή Καλλιγράφων, του Μοδέστου, της Αλύσεως, του Αποστόλου Πέτρου, του Αγίου Δημητρίου, του Καλλιστράτου, του Ταξιαρχών και του Ιωάννου του Μπουνήλα.

Το όνομα Μετέωρα αποδίδεται στον κτήτορα της μονής Μεγάλου Μετεώρου, τον Άγιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη, ο οποίος ονόμασε «Μετέωρο» τον Πλατύ Λίθο στον οποίο ανέβηκε πρώτη φορά το 1344. Γενικά η μοναστική ζωή στα Μετέωρα σημείωσε ύφεση στα χρόνια της παρακμής και της πτώσης της βυζαντινής αυτοκρατορίας και της συνακόλουθης οθωμανικής κατάκτησης της Θεσσαλίας το 1393. Ωστόσο, από τα τέλη του 15ου αιώνα και κυρίως το 16ο αιώνα τα Μετέωρα γνωρίζουν τη μεγαλύτερή τους ακμή, καθώς ιδρύονται νέες μονές, καθολικά και μοναστηριακά κτίσματα, τα οποία κοσμούνται με απαράμιλλης τέχνης αγιογραφίες.

Με την πάροδο του χρόνου η μοναστηριακή αυτή πολιτεία άρχισε να ενισχύεται με μοναχούς για να φθάσει στο απόγειο της ακμής της γύρω στο 17ο αιώνα. Όμως, από την εποχή αυτή αρχίζει και η παρακμή με αποτέλεσμα σήμερα να λειτουργούν μόνο τα μοναστήρια της Μεταμόρφωσης, του Βαρλαάμ, του Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά, του Ρουσάνου, της Αγίας Τριάδος και του Αγίου Στεφάνου, καθώς και κάποια τμήματα ορισμένων άλλων, ενώ τα υπόλοιπα έχουν εξαφανισθεί.

Τα Μετέωρα, λόγω και της μορφολογίας τους, πρόσφεραν στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας ιδανικό καταφύγιο για το μοναχισμό και διέσωσαν μνημεία του πολιτισμού και έργα της μεταβυζαντινής τέχνης. Στις αρχές του 19ου αιώνα πολλά μοναστήρια λεηλατήθηκαν από το στρατό του Αλή Πασά.

Στη δεκαετία του 1920 λαξεύτηκαν κλίμακες και σήραγγες στους βράχους καθιστώντας τις μονές προσβάσιμες από το γειτονικό οροπέδιο κι έτσι η παραδοσιακή μέθοδος επικοινωνίας και ανεφοδιασμού τον μονών με ανεμόσκαλες, σκοινιά, τροχαλίες και καλάθια, σταδιακά εγκαταλείφθηκε.

Σήμερα έξι μονές είναι επισκέψιμες οι οποίες, από το 1988, περιλαμβάνονται στον κατάλογο μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.