Στις αρχές Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους (2021) ο δρόμος μας έβγαλε στην Παραλία Κατερίνης όπου αποφασίσαμε να μείνουμε για δύο ημέρες, προκειμένου να δούμε αγαπημένα μας πρόσωπα, αλλά και για να επισκεφτούμε τον αρχαιολογικό πάρκο Δίου και το αρχαιολογικό μουσείο του Δίου.
Ο οικισμός της Παραλίας Κατερίνης, τον χειμώνα μοιάζει σαν έρημη πόλη, μιας και πρόκειται για τουριστικό θέρετρο το οποίο κατακλύζεται από χιλιάδες τουρίστες (κυρίως Σέρβους) κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, ενώ την χειμερινή περίοδο οι ντόπιοι που μένουν εκεί είναι μερικές εκατοντάδες. Ευτυχώς η ξακουστή ταβέρνα “Μέγας” είναι ανοιχτή καθ’ όλη την διάρκεια του έτους, οπότε αν βρεθείτε ποτέ σε αυτά τα μέρη, μπορείτε να απολαύσετε σπιτική ελληνική κουζίνα!
Αρχαιολογικό Πάρκο Δίου
Το Αρχαιολογικό Πάρκο Δίου, απέχει από την Παραλία περίπου μισή ώρα, έτσι αφού ήπιαμε τον πρωινό μας καφέ, ξεκινήσαμε με σκοπό να επισκεφτούμε τον σημαντικό αυτό αρχαιολογικό χώρο ώστε να δούμε από κοντά το σημαντικότερο θρησκευτικό κέντρο των αρχαίων Μακεδόνων.
Το Δίον ήταν η κατ’ εξοχήν ιερή πόλη των Μακεδόνων και ο ιερός χώρος του Δία στην περιοχή του Ολύμπου. Έφτασε σε μεγάλη ακμή κατά τους ελληνιστικούς χρόνους, αλλά και στα ρωμαϊκά χρόνια, καθώς ήταν μια από τις πρωιμότερες αποικίες των Ρωμαίων στον μακεδονικό χώρο.
Την ύπαρξη του Δίου, αναφέρουν οι Στράβωνας και Λίβιος, χαρακτηρίζοντάς το «πόλις ουκ εν τω αιγιαλώ του Θερμαϊκού Κόλπου εστίν εν ταις υπωρείαις του Ολύμπου, αλλ’ όσον επτά απέχει σταδίους». Η πόλη αφιερώθηκε στον Δία και κάθε χρόνο τελούνταν θρησκευτικές τελετές, προς τιμήν του πατέρα των θεών. Για τους αρχαίους βασιλείς της Μακεδονίας, το Δίον αποτελούσε τη θερινή τους κατοικία και ως ιερό χώρο λατρείας, οι κάτοικοί του αποκαλούνταν Δίοι, Διείς και Διασταί.
Στη σύγχρονη εποχή, το γεγονός που έδωσε στο Δίον παγκόσμια αναγνώριση, είναι οι ανακαλύψεις της αρχαιολογικής σκαπάνης, οι οποίες έφεραν στο φως μια από τις σπουδαιότερες Μακεδονικές πόλεις και ένα θρησκευτικό κέντρο της αρχαιότητας.
Οι αρχαιολογικές έρευνες και ανασκαφές στην περιοχή ξεκίνησαν δειλά, από την εποχή της απελευθέρωσης της Μακεδονίας και συγκεκριμένα τον Μάιο του 1928, από τον τότε Πρύτανη του νεοϊδρυθέντος Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γ. Σωτηριάδη, στη θέση Πόρτες στο βόρειο άκρο της πόλης, όπου ανακαλύφθηκε πέτρινη οδός. Τα επόμενα τρία χρόνια, οι ανασκαφές έφερναν στο φως όλο και περισσότερα ευρήματα. Δυστυχώς, από το 1931 κι έπειτα, οι ανασκαφές διακόπηκαν για 30 περίπου χρόνια, για να τις επανεκκινήσει ο καθηγητής κλασσικής αρχαιολογίας Γ. Μπακάκης, με βασικό ανασκαφικό στόχο, την έρευνα του οχυρωματικού περιβόλου, αλλά και τη διερεύνηση του νοτίου τομέα του.
Από το 1973, ξεκινά μια νέα περίοδος ανασκαφών, όπου με επικεφαλής τον καθηγητή Δ. Παντερμαλή, γίνονται συστηματικές προσπάθειες, με ιεράρχηση των ανασκαφικών στόχων. Μεγάλη βάση δόθηκε και στον διδακτικό χαρακτήρα, μιας και επρόκειτο για πολύ σημαντικές ανακαλύψεις, που αποτέλεσαν βάση για τον εμπλουτισμό της αρχαιολογικής επιστήμης.
Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών αυτών ήρθαν στο φως, τα ιερά της Δήμητρας, της Ίσιδας, του Διονύσου και το Ασκληπείο. Οδοί με καταστήματα, το Νεκροταφείο και το τείχος της πόλης, το Ελληνιστικό και Ρωμαϊκό Θέατρο, οι ρωμαϊκές θέρμες (λουτρά) με πλήθος γλυπτών, το Ωδείο, το εντυπωσιακό ψηφιδωτό της «Έπαυλης του Διονύσου» έκτασης περίπου 100τμ, καθώς και μια Παλαιοχριστιανική Κοιμητηριακή Βασιλική έξω από τα τείχη. Οι περισσότεροι τάφοι, βασιλικοί, μαρτυρούν την ύπαρξη ενός λαμπρού και ακμαίου πολιτισμού.
Σήμερα, τα πλούσια αρχαιολογικά ευρήματα αποτελούν τοπική αλλά και εθνική κληρονομιά, με παγκόσμια απήχηση, που εκτίθεται στους επισκέπτες του αρχαιολογικού χώρου και του Αρχαιολογικού Μουσείου του Δίου.
Η Αρχαιοθήκη Δίου
Αφού περιπλανηθήκαμε για αρκετή ώρα στο έρημο αρχαιολογικό πάρκο, κινήσαμε για το Αρχαιολογικό Μουσείο Δίου και την Αρχαιοθήκη. Φτάνοντας στα εκδοτήρια του μουσείο, η ευγενέστατη υπάλληλος μας πρότεινε να επισκεφτούμε πρώτα το διπλανό κτίριο της Αρχαιοθήκης και στην συνέχεια να επιστρέψουμε στο μουσείο. Κι έτσι πράξαμε!
Η Αρχαιοθήκη του Δίου δημιουργήθηκε ειδικά για τη συντήρηση του σημαντικού ψηφιδωτού της «Έπαυλης του Διονύσου», το οποίο ανακαλύφθηκε στον Αρχαιολογικό χώρο του Δίου, από την ομάδα του καθηγητή του Α.Π.Θ. Δημήτρη Παντερμαλή. Το ψηφιδωτό είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά ψηφιδωτά στον ελληνικό χώρο, το οποίο στόλιζε το δάπεδο του κεντρικού δωματίου της έπαυλης του Διονύσου, που πήρε από το ψηφιδωτό το όνομά της. Πρόκειται για μια αίθουσα συμποσίου 100 τ.μ. σε ένα κτίσμα του 200 μ.Χ., από τα σημαντικότερα κτιριακά συγκροτήματα του αρχαίου Δίου.
Το ψηφιδωτό ήρθε στο φως το 2002 και παρέμεινε στο χώρο της έπαυλης, προστατευμένο κάτω από ένα στέγαστρο. Τα νερά που πλημμυρίζουν το Δίον, για πολλούς μήνες το χρόνο και παρά την αποστράγγισή τους δεν παύουν να αναβλύζουν, δεν επέτρεπαν πλέον την παραμονή και τη συντήρησή του στο φυσικό του χώρο. Έτσι η Εφορεία αρχαιοτήτων Πιερίας, με τη σύμφωνη γνώμη του Δημήτρη Παντερμαλή, πρότεινε τη μεταφορά του ψηφιδωτού δαπέδου σε κτήριο που δημιουργήθηκε γι΄ αυτό τον σκοπό.
Η μεταφορά του ήταν μία δύσκολη διαδικασία. Ειδικοί συντηρητές, τεμάχισαν το ψηφιδωτό σε 116 κομμάτια με ιδιαίτερη προσοχή, προκειμένου αφενός να μη γίνουν άλλες φθορές, αφετέρου να μην τεμαχιστεί η κεντρική παράσταση. Τα τεμάχια τοποθετήθηκαν πάνω από ένα πλαστικοποιημένο φωτογραφικό ομοίωμα. Όπου ήταν εφικτό διατηρήθηκε το αρχικό κονίαμα, όπου χρειάστηκε, μπήκε ενίσχυση, ενώ όπου ήταν αποσαθρωμένο, αντικαταστάθηκε με νέο κονίαμα.
Η Αρχαιοθήκη, είναι επίσης, ένας χώρος, όπου μελετούνται, συντηρούνται και αποθηκεύονται και άλλα ευρήματα ανασκαφών της ευρύτερης περιοχής. Επιτρέπεται, η είσοδος στον επισκέπτη, για να παρακολουθεί τη συντήρησή τους και να αντικρίζει εντελώς νέα ευρήματα, τα οποία συνήθως μένουν κλειδωμένα για χρόνια σε σκοτεινές αποθήκες. Τα ευρήματα μεταφέρονται εκεί προσωρινά, για να συντηρηθούν και να μελετηθούν, μέχρι να επιστρέψουν στον φυσικό τους χώρο ή να εκτεθούν στο μουσείο.
Το κτίριο έχει δυο επίπεδα και οι επισκέπτες έχουν πρόσβαση στο πάνω επίπεδο το οποίο θυμίζει εξώστη από τον οποίο κοιτώντας χαμηλά βλέπουν το εντυπωσιακό ψηφιδωτό.
Κάπου εδώ ξεκίνησε να μας κυριεύει η απογοήτευση.
Για τον φωτισμό του ψηφιδωτού, ώστε να μπορούν οι επισκέπτες να απολαύσουν τις λεπτομέρειες και τα χρώματά του, έχουν τοποθετηθεί περιμετρικά του εξώστη, φωτιστικά σώματα τα οποία ρίχνουν φως στο ψηφιδωτό που βρίσκεται στο κάτω επίπεδο του κτηρίου. Δυστυχώς οι λάμπες από τα περισσότερα αυτά φωτιστικά σώματα ήταν σβηστές και έτσι το ψηφιδωτό ήταν γεμάτο από διάφορες σκιές, ενώ ήταν φωτισμένο σε κάποια μόνο σημεία, δυσκολεύοντας έτσι την θέαση του.
Παραξενεύτηκα πολύ για αυτή την κατάσταση και θεωρώντας ότι το ότι είχαμε φτάσει στην Αρχαιοθήκη μια ημέρα του χειμώνα που η κίνηση επισκεπτών είναι χαμηλή έως μηδενική, ήταν η αιτία που δεν είχαν ανάψει όλα τα φώτα. Με αυτή την σκέψη κατευθύνθηκα προς το γραφείο του αρχειοφύλακα όπου ενημέρωσα την υπάλληλο για το πρόβλημα και της ζήτησα ευγενικά να ανάψει τις λάμπες προκειμένου να μπορέσουμε να απολαύσουμε την ομορφιά του ψηφιδωτού αλλά και για να μπορέσω να το απαθανατίσω με την φωτογραφική μου μηχανή χωρίς τις άσχημες σκιές.
Η απάντηση της όμως, με επανέφερε στην νεοελληνική πραγματικότητα: ΕΧΟΥΝ ΚΑΕΙ ΟΙ ΛΑΜΠΕΣ, μου είπε με αφοπλιστική ειλικρίνεια, κάνοντας με να ανατριχιάσω! Η απογοήτευση μας κυριάρχησε και έτσι αποφασίσαμε να κάνουμε μια γρήγορη βόλτα περιμετρικά στον “εξώστη” προκειμένου να δούμε τα εκθέματα που βρίσκονται στις προθήκες γύρω-γύρω. Ένα ακόμα χτύπημα! Τα σπουδαία ευρήματα ήταν τοποθετημένα επάνω στα χαρτάκια με την χειρόγραφη περιγραφή τους, κάνοντας έτσι την ανάγνωση τους αδύνατη!
Μη μπορώντας να απολαύσουμε το μεγαλείου ψηφιδωτού και αδυνατώντας να διαβάσουμε τις πληροφορίες για το κάθε έκθεμα, ολοκληρώσαμε την επίσκεψη μας πολύ γρήγορα και απογοητευμένοι φύγαμε προκειμένου να επισκεφτούμε το μουσείο.
Αρχαιολογικό Μουσείο Δίου
Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Δίου φυλάσσονται ανεκτίμητης αξίας αγάλματα και άλλα ευρήματα, τα οποία έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στην περιοχή του Δίου. Τα ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης παρουσιάζονται στο Μουσείο, σε ενότητες αντίστοιχες με το χώρο ανεύρεσής τους (δημόσια κτήρια, αστικό κέντρο, ιερά, νεκροταφεία, κ.ά).
Ένα από τα σημαντικότερα εκθέματα του Μουσείου είναι η ύδραυλις, ένα από τα αρχαιότερα γνωστά μουσικά όργανα. Χρονολογείται τον 1ο αι.π.Χ. και είναι η αρχαιότερη του είδους της, που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα. Πρόκειται για το πρώτο πληκτροφόρο όργανο της αρχαιότητας και αποτελεί πρόδρομο του εκκλησιαστικού οργάνου της δυτικής Ευρώπης.
Δεν θα σας κρατήσω σε μεγάλη αγωνία, και εδώ πολλές από τις λάμπες ήταν καμένες με αποτέλεσμα πολλά από τα εκθέματα -ανάμεσα σε αυτά και ένα ακόμα υπέροχο ψηφιδωτό- να είναι κακοφωτισμένα, με σκιές και έχοντας ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση της εμπειρίας από την επίσκεψη στο μουσείο.
Δεν άντεξα και ρώτησα ξανά, αν μπορούν να ανάψουν τα φώτα. Η απάντηση της υπαλλήλου μαχαιριά στην καρδιά: ΕΧΟΥΝ ΚΑΕΙ ΟΙ ΛΑΜΠΕΣ. Την ρώτησα απορημένος για ποιο λόγο δεν έχουν αντικατασταθεί οι λάμπες για να λάβω ως απάντηση πως δεν υπάρχει εγκεκριμένο κονδύλιο για αυτό τον σκοπό!
Σε μια αίθουσα δε, είχαν καεί όλες οι λάμπες με αποτέλεσμα μια ομάδα φοιτητών που εργάζονταν στα πλαίσια ενός εκπαιδευτικού προγράμματος, να φωτίζουν τα εκθέματα με τα κινητά τους τηλέφωνα για να μπορούν να αναγνώσουν τις αρχαίες επιγραφές. Μιλάμε για παράνοια!
Μοιραία μπαίνει κανείς στην διαδικασία να συγκρίνει το μεγαλείο του αρχαίου Δίου με τους ναούς του, τα θέατρά του, τις επαύλεις και τους αγωνιστικούς χώρους, σε σχέση με την απογοητευτική εικόνα του μουσείου με τις καμένες λάμπες! Κρίμα!
Πληροφορίες αντλήθηκαν από την ιστοσελίδα του Δήμου Δίου – Ολύμπου
