Τριήμερη εκδρομή στην πανέμορφη Καστοριά

Στα μέσα Φεβρουαρίου 2022 ξεκινήσαμε από την Λευκάδα, με προορισμό αυτή την φορά την Μακεδονία και συγκεκριμένα την πανέμορφη πόλη της Καστοριάς.

Ταξιδεύοντας μέσω της Εγνατίας Οδού, χρειαστήκαμε λίγο περισσότερο από 3 ώρες, μέχρι στα αριστερά μας να αντικρίσουμε την ξακουστή λίμνη και την πόλη της Καστοριάς να λούζονται από τον χειμωνιάτικο ήλιο.

Για την διαμονή μας είχαμε επιλέξει το οικογενειακό εξαιρετικό ξενοδοχείο Chloe Hotel, το οποίο βρίσκεται στον οικισμό Χλόη βόρεια της παλιάς πόλης της Καστοριάς, της οποίας αποτελεί προάστιο.

Αφού τακτοποιηθήκαμε στο ευρύχωρο και περιποιημένο δωμάτιό μας, κατευθυνθήκαμε προς την πόλη της Καστοριάς, προκειμένου να ανακαλύψουμε τις ομορφιές της.

Το πρώτο πράγμα που κάναμε, ήταν να απολαύσουμε το καφεδάκι μας σε μια από τις πολλές καφετέριες κατά μήκος της λίμνης. Ο καιρός ήταν καλός και μετά από έναν βαρύ χειμώνα, οι κάτοικοι, οι εκατοντάδες φοιτητές της πόλης και οι επισκέπτες της, είχαν αδράξει την ευκαιρία να ζεσταθούν από τις ακτίνες του ηλίου κι έτσι παντού υπήρχε κόσμος.

Η Καστοριά και η λίμνη της

Η Καστοριά, έδρα του δήμου Καστοριάς και πρωτεύουσα της Περιφερειακής Ενότητας Καστοριάς, έχει πληθυσμό 20.000 κατοίκων (απογραφή 2011). Είναι χτισμένη πάνω σε χερσόνησο της λίμνης Ορεστιάδας, σε υψόμετρο 703 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας, ανάμεσα στα βουνά Βίτσι και Γράμμο. Περιβάλλεται από την ομώνυμη λίμνη της και συνδέεται με την ξηρά μέσω μιας ευρύτερης λωρίδας γης από επιχωματώσεις, δίνοντας την εντύπωση νησιού.

Η Λίμνη Ορεστιάδα ή Λίμνη της Καστοριάς βρίσκεται στην βορειοδυτική Ελλάδα στο μέσο της οποίας “δίκην νησίδος” είναι χτισμένη η Καστοριά. Βρίσκεται σε υψόμετρο 630 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, έχει έκταση 28 τετ. χλμ., λεκάνη απορροής 253 τετ. χλμ. και είναι η ενδέκατη σε μέγεθος λίμνη στην Ελλάδα. Το βάθος της κυμαίνεται από ενάμιση έως δώδεκα μέτρα. Η λίμνη έχει πολλές εισροές νερού από τα δυτικά και μια εκροή στον ποταμό Αλιάκμονα.

Το μήκος των ακτών της είναι περίπου 30 χιλιόμετρα και ο όγκος των νερών 100.000.000 κυβικά μέτρα. Χαρακτηριστικό της λίμνης είναι ότι παγώνει για περίπου δεκαπέντε μέρες το χρόνο. Παλιότερα δε, ο πάγος ήταν τόσο παχύς που από πάνω περνούσαν κάρα φορτωμένα.

Η λίμνη διαθέτει πλούσια ορνιθοπανίδα καθώς στην περιοχή συναντώνται περισσότερα από 200 είδη πουλιών. Επίσης, είναι ιδιαίτερα πλούσια σε ιχθυοπανίδα και θεωρείται η δεύτερη πλουσιότερη λίμνη σε αλιέυματα της Ελλάδας. Η λίμνη αποτελεί ψαρότοπο με συνηθέστερα είδη το γριβάδι, τις τούρνες, τις πλατίκες, τους γουλιανούς, τα γλήνια, τις πέρκες, τις πεταλούδες, τους χρύσκους και τα τσιρόνια.

H Καστοριά, στην μακραίωνη ιστορία της γνώρισε πολιορκίες και κατακτήσεις από Βουλγάρους, Νορμανδούς και Τούρκους, διατηρώντας όμως μέχρι σήμερα σημαντικό αριθμό βυζαντινών εκκλησιών, κειμηλίων και αρχοντικών σπιτιών, ως τεκμήρια της κατά καιρούς ακμής της, λόγω της επιτυχημένης εμπορίας και διακίνησης των γουναρικών σε σημαντικά κέντρα της Ευρώπης.

Κάπου εδώ όμως, είχε φτάσει η ώρα του φαγητού και αφού ρωτήσαμε την ντόπια παρέα στο γειτονικό τραπέζι που μας προτείνουν να πάμε για φαγητό, περπατήσαμε κατά μήκος της λίμνης για να βρούμε το εστιατόριο “Ντολτσό“, το οποίο βρίσκεται στην πλατεία της ομώνυμης συνοικίας της παλιάς πόλης.

Τα αρχοντικά της Καστοριάς

Στο Ντολτσό, στην πανέμορφη αυτή γειτονιά με τα πλακόστρωτα καλντερίμια, βρίσκονται και τα εντυπωσιακά παλιά αρχοντικά της Καστοριάς, δείγματα της λαμπρής άνθησης της βιοτεχνικής και εμπορικής δραστηριότητας των κατοίκων της Καστοριάς κατά τη διάρκεια ιδιαίτερα του 18^ουαι. Στα σπίτια αυτά παρατηρεί κανείς την ισορροπημένη σχέση με το περιβάλλον, την αίσθηση του μέτρου και την εναρμόνιση με την ανθρώπινη κλίμακα.

Τα περισσότερα από αυτά είναι τριώροφα ή τετραώροφα, ανάλογα με την κλίση του εδάφους, έχουν κήπους και εσωτερικές αυλές, ψηλούς φράχτες, κλειστούς εξώστες και παράθυρα με κάγκελα. Όσοι επιθυμούν να μάθουν περισσότερα για τα αρχοντικά της Καστοριάς, μπορεί να αναζητήσουν το βιβλίο του Πάνου Τσολάκη, “Η αρχιτεκτονική της παλιάς Καστοριάς” των εκδόσεων Επίκεντρο.

Μετά την περιήγηση μας στο Ντολτσό και αφού απολαύσαμε εξαιρετικές τοπικές γεύσεις, επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο μας για ξεκούραση καθώς το βράδυ είχαμε αποφασίσει να πάμε στον κινηματογράφο, μιας και μας έχει λείψει αυτή η εμπειρία, αφού ο πανέμορφος κινηματογράφος “Απόλλων” στο νησί μας, καταστράφηκε από φωτιά το 2016.

Το Σπήλαιο του Δράκου

Την άλλη μέρα το πρωί, ο προορισμός μας ήταν το Σπήλαιο του Δράκου, το οποίο είναι από τα πιο εντυπωσιακά τουριστικά αξιοποιημένα σπήλαια της Ελλάδας.

Το σπήλαιο ανακαλύφθηκε τυχαία από ντόπιους τη δεκαετία του 1940 όταν και διανοίχτηκε ο παραλίμνιος δρόμος από τον στρατηγό Σουγγαρίδη, στον οποίο αποδόθηκε και το όνομα της παραλίμνιας οδού. Αργότερα (1954) ο Σουηδός εξερευνητής Linberg αφού περιηγήθηκε στο σπήλαιο, ενημέρωσε την τοπική κοινωνία για τον πλούσιο και αξιοθαύμαστο εσωτερικό του διάκοσμο.

Η πρώτη σοβαρή προσπάθεια ανάδειξης του σπηλαίου έγινε από τον Τζώνη Ζερβουδάκη σε συνεργασία με την Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία (ΕΣΕ) το 1963 οπότε και δόθηκε η πρώτη αδρή χαρτογράφηση καθώς και οι πρώτες φωτογραφίες από το εσωτερικό του. Η έρευνα κλιμακώθηκε το 1966 και ολοκληρώθηκε το 1969 από κλιμάκιο της ΕΣΕ που καταχώρησε το σπήλαιο στο επίσημο ετήσιο Δελτίο της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας. Παράλληλα ο επικεφαλής των ερευνών κ.Παλληκαρόπουλος εκπόνησε μια προμελέτη για την τουριστική αξιοποίηση του σπηλαίου.

Οι συνεχείς δημοσιεύσεις από τους τοπικούς φορείς καθώς και η διενέργεια αλλεπάλληλων εξερευνήσεων είχαν καταλυτική επίδραση. Σαν αποτέλεσμα, αρμόδιοι υπάλληλοι της Εφορείας Σπηλαιολογίας του Υπουργείου Πολιτισμού, προσκεκλημένοι από το Δήμο, και σε συνεργασία με το Σύλλογο Φίλων Περιβάλλοντος υπέβαλαν επίσημο πόρισμα (1995) για την καταλληλότητα και τις δυνατότητες αξιοποίησης του σπηλαίου.

Ακολούθως, ο Δήμος Καστοριάς στράφηκε στην αναζήτηση χρηματοδότησης για την ανάθεση και εκπόνηση της οριστικής μελέτης. Οι πόροι εξασφαλίστηκαν από το Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης και οι προσπάθειες ξεκίνησαν (1998) από ομάδα Καστοριανών μελετητών και επιβλέποντες της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου. Στη συνέχεια το έργο «Αξιοποίηση Σπηλαίου Δράκου Καστοριάς» εντάχθηκε στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΠΕΠ) Δυτικής Μακεδονίας.

Μόλις στα τέλη του 2009 (13 Δεκεμβρίου) το σπήλαιο άνοιξε τις πύλες του για το κοινό. Πρόκειται για ένα από τα πιο σύγχρονα και εντυπωσιακά σπήλαια των Βαλκανίων, εξοπλισμένο με ιδιαίτερα εξελιγμένες εγκαταστάσεις και σύστημα ανακύκλωσης αέρα που επιτρέπει τη διατήρηση της φυσικής κατάστασης του σπηλαίου ενώ ταυτόχρονα αποτρέπει τη διάβρωση στο εσωτερικό του.

Το σπήλαιο εκτείνεται σε μια διαδρομή 300 μέτρων όπου ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει έναν εντυπωσιακό πλούτο από σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Η θερμοκρασία εντός του σπηλαίου διατηρείται σταθερή καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, μεταξύ 16 – 18 ⁰C, ενώ η υγρασία ανέρχεται στο 90 %. Προκειμένου να αναπληρώνεται κατάλληλα ο αέρας, δεν επιτρέπεται να βρίσκονται ταυτόχρονα, εντός του σπηλαίου, περισσότερα από 12 άτομα.

Μέσα στη σπηλιά σχηματίζονται 7 μικρές υπόγειες λίμνες ενώ είναι το μοναδικό σπήλαιο στην Ελλάδα με λίμνες γλυκού νερού. Διαθέτει 10 αίθουσες (η μεγαλύτερη με διαστάσεις 45×17μ), 3 γέφυρες (μία πλωτή) και 5 σήραγγες. Καθώς το σπήλαιο συνεχίζει, η έξοδος των επισκεπτών γίνεται μέσω τεχνητού περάσματος που οδηγεί σε έναν διάδρομο, ο οποίος λειτουργεί και ως εκθεσιακός χώρος. Εκεί ο επισκέπτης μπορεί, μέσα από ένα πλούσιο πληροφοριακό υλικό, να ενημερωθεί για τις φάσεις κατασκευής αλλά και να παρατηρήσει μια συλλογή από διάφορες φωτογραφίες των ευρημάτων.

Μετά την περιήγηση μας στο σπήλαιο του δράκου, καθίσαμε για καφεδάκι στο διπλανό κατάστημα, απολαμβάνοντας την ομορφιά της λίμνης και παρατηρώντας τα δεκάδες πουλιά που διαβιούν στα νερά της. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, περιπλανηθήκαμε με τα πόδια στην πόλη, μπαινοβγαίνοντας στα αμέτρητα καταστήματα με δερμάτινα ρούχα και γούνες, για τα οποία φημίζεται η Καστοριά, αγοράζοντας τελικά ένα δερμάτινο μπουφάν ο καθένας!

Προϊστορικός Λιμναίος Οικισμός Δισπηλιού

Την τελευταία μέρα μας στην Καστοριά και καθ’ οδόν προς την Λευκάδα, κάναμε μια στάση στο Δισπηλιό, προκειμένου να επισκεφτούμε τον εντυπωσιακό Προϊστορικό Λιμναίο Οικισμό της περιοχής.

Ο προϊστορικός οικισμός του Δισπηλιού βρίσκεται στη θέση Nησί, στη νότια όχθη της λίμνης της Kαστοριάς. Eντοπίστηκε το 1932, όταν η στάθμη της λίμνης κατέβηκε, και στο σημείο που χώριζε το Nησί από την όχθη της λίμνης φάνηκαν υπολείμματα ξύλινων πασσάλων. Oι συστηματικές ανασκαφές (1992 και εξής) αποκαλύπτουν τα λείψανα ενός εκτεταμένου λιμναίου οικισμού της Νεότερης Νεολιθικής, από τους σημαντικότερους και παλαιότερους του είδους στην Ευρώπη.

Oι έρευνες στο Δισπηλιό αποτελούν σταθμό για την αρχαιολογική έρευνα στην Ελλάδα, τόσο λόγω της ιδιαιτερότητας της ανασκαφής, όσο και για τη μελέτη των μορφών κατοίκησης κατά τη Nεολιθική εποχή.

Με τη δημιουργία του Οικομουσείου, που εντάχθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος “Life” από το 1996, και είναι σε λειτουργία από το 2000, επιχειρήθηκε μια πιστή αναπαράσταση του οικισμού που δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να προσεγγίσει καλύτερα τον τρόπο ζωής των κατοίκων του.

Στο διαμορφωμένο χώρο υπάρχουν καλύβες πάνω σε πασσαλόπηκτες πλατφόρμες, κατασκευασμένες σε φυσικό μέγεθος και με υλικά παρεμφερή με τα αυθεντικά. Κορμοί δένδρων χρησιμοποιήθηκαν για τον σκελετό, λεπτά κλαριά πλεγμένα με σκοινί για τους τοίχους, λάσπη από τη λίμνη για τον «σοβά» και άχυρα για τις στέγες.

Στο εσωτερικό αυτών των κατοικιών των νεολιθικών ανθρώπων της λίμνης υπάρχουν αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Πήλινα αγγεία, όπως φιάλες, κύπελλα, φρουτιέρες και χύτρες, εργαλεία από πυριτόλιθο ή από οστά, καλάθια και μια μικρή εστία φωτιάς δίνουν μια σαφή εικόνα για τη ζωή και τις ασχολίες των κατοίκων. Η αλιεία, το κυνήγι, η καλλιέργεια της γης και η κτηνοτροφία ήταν οι κύριες ενασχολήσεις τους.

Μοναδικές πολιτιστικές πτυχές της κοινότητας του Δισπηλιού αποκαλύπτουν τρεις οστέινες φλογέρες καθώς και μια ξύλινη πινακίδα με εγχάρακτα γραμμικά στοιχεία. H πινακίδα αυτή χρονολογείται με βεβαιότητα στο 5260 π.Χ. και δεν αποκλείεται να αποτελεί μια πρώιμη μορφή γραπτού λόγου, όπως εικάζεται και για παρόμοια σύμβολα χαραγμένα σε πηλό, που βρίσκονται σε οικισμούς της νότιας Βαλκανικής (πολιτισμός Vinca).

Επίλογος

Η Καστοριά, είναι μια πανέμορφη πόλη που αν δεν την έχεις επισκεφτεί αξίζει οπωσδήποτε να το κάνεις, ενώ αν ήδη έχεις βρεθεί εκεί, θέλεις σίγουρα να ξαναπάς! Η λίμνη, οι αρχιτεκτονική, τα αξιοθέατα και τα μνημεία, η ιστορία, οι γεύσεις, τα τοπικά προϊόντα αλλά κυρίως οι άνθρωποι, καθιστούν την Καστοριά ως αγαπημένο προορισμό για τους ταξιδευτές! Εις το επανιδείν!